Θεοφάνεια Αιθιόπων στο Πολύγωνο

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΛΩΛΟΣ ΜΑΡΙΟΣ


Oταν ήχησαν τα καμπερό της γιορτής - Πότε και πώς γιορτάζουν οι ορθόδοξοι Αιθίοπες τα Θεοφάνια

Στις 20 Ιανουαρίου, βρίσκομαι στην μικρή ορθόδοξη εκκλησία της πλατείας Πολυγώνου, που έχει παραχωρηθεί προσωρινά στους ορθόδοξους Αιθίοπες. Ανάμεσα σε «Μελκάμ Αμέτ Μπεάλ» που απευθύνει ο ένας στον άλλον δίνοντας τρία σταυρωτά φιλιά. Λένε χρόνια πολλά για τα Τμκατ, τα Θεοφάνια. Σύμφωνα με την παράδοσή τους είναι τα φώτα που είδαν οι βοσκοί όταν γεννήθηκε ο Χριστός. Στις 9 το πρωί το σκηνικό θυμίζει χαρούμενο αφρικάνικο πάρτι, με ιδιαίτερο τελετουργικό το οποίο ο Αιθίοπας καμέραμαν μαγνητοσκοπεί ανεβασμένος στην καρέκλα. Στην Ωραία Πύλη ο παπάς της ενορίας Αϊλε Λουλ (το όνομά του σημαίνει «δύναμη του Θεού» και πληρώνεται από χρήματα που οι πιστοί συγκεντρώνουν εθελοντικά) χωρίζει, όπως στέκεται, σε δύο ομάδες τις νεαρές κοπέλες, που δίνουν το ρυθμό χτυπώντας παλαμάκια και τραγουδώντας. Κάθε ομάδα έχει το καμπερό της, το τύμπανο που χτυπάει με δύναμη ένας άντρας. Κι από το πλάι έρχονται οι ψαλμοί, στην αιθιοπική διάλεκτο «γκιζ», από γυναίκες που κουνούν το σελάσιλ, ένα περίεργο όργανο σαν καμπανάκι. Μικροί και μεγάλοι συμμετέχουν στο τελετουργικό, που σιγά σιγά μετατρέπεται σε γρήγορο και έντονο χορευτικό. Είναι η στιγμή που ο παππάς λέει «αμπ γουέλ μεν φας» (Αγιος ο Θεός) κι αρχίζει ένα συνεχόμενο λίλι με αυξανόμενη ένταση. Το «λίλι» είναι επιφώνημα σεβασμού κάθε φορά που ο παπάς αναφέρεται στον Χριστό ή την Παναγία. Ξαφνικά με σπρώχνει μπροστά μια πολύ μεγάλη ομπρέλα που ανοίγει (κάποτε ήταν ομπρέλα θαλάσσης). Γύρω μου σαν εξωτικά λουλούδια ανοίγουν κι άλλες κεντημένες με μεταξωτά υφάσματα ομπρέλες που «συμβολίζουν το σύμπαν και είναι ένδειξη σεβασμού», μου λέει ο Αγιαλέου που τόση ώρα δίπλα μου με βοηθάει στα θρησκευτικά (είναι θεολόγος, σπούδασε εδώ και αποφοίτησε με άριστα). Η δράση μεταφέρεται στο προαύλιο, ο χορός συνεχίζεται μπροστά από τη γεμάτη κολυμπήθρα.
Ανεβασμένη πάνω σε ένα βουνό από παπούτσια βλέπω έναν ιερέα να μεταφέρει στο κεφάλι του το ταμπότ πάντα σκεπασμένο, γιατί συμβολίζει τις πλάκες με τις Δέκα Εντολές. Ξεχωρίζω το σπαστό «αλληλούια» την ώρα που ο παπάς βουτάει το σταυρό στην κολυμπήθρα προκαλώντας τους αλαλαγμούς των πιστών. Θα ‘θελα να βρίσκομαι κι εγώ εκεί που ονειρεύεται να ήταν τώρα ο γιατρός Σιμέλης Ντεμπέλ, «στη Λαλιμπέλα, τη δική μας Ιερουσαλήμ». «Εκεί ο Μενελίκ, απόγονος της βασίλισσας του Σαββά, εναπέθεσε το κουτί με τις Δέκα Εντολές. Είναι το 8ο θαύμα του κόσμου», μου λέει και μου περιγράφει τις 13 εκκλησίες που είναι λαξευμένες σε γιγάντιους μονόλιθους, το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό επίτευγμα του αιθιοπικού χριστιανισμού. Ο παπάς βουτάει το σταυρό για να αγιάσει τους πιστούς, που σπρώχνονται και ξεκαρδίζονται στα γέλια, τα σας ξετυλίγονται από τα κεφάλια και αφήνουν τις κατάμαυρες μπούκλες να φανούν ενώ η 5χρονη Αννα δίνει σήμα στα υπόλοιπα πιτσιρίκια, «ελάτε γρήγορα, παιδιά, μπουγέλο». Με τον αγιασμό να στάζει στο πρόσωπό μου έλεγα κι εγώ «Μελκάμ Αμέτ Μπεάλ» σχεδόν φορώντας το μαντίλι του Μικαέλ (που σπουδάζει Νομική με υποτροφία) και κατευθυνόμουν προς τα έξω. Το χέρι της Ταφιράχου διαπέρασε το πλήθος και έβαλε στην τσέπη μου ένα αλουμινόχαρτο με πάστι και ντάμπο. Λέγοντας «νταν α ουάι» (γεια σου) στους λευκούς αγγέλους με την καμένη όψη, πήρα το δρόμο του γυρισμού μουρμουρίζοντας το «κουκ μεσράκ σάλο», ένα αιθιοπικό χιτ που μόλις είχα μάθει.
ΤΖΑΒΕΛΛΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
Ολόκληρο το κείμενο θα το βρείτε στην ιστοσελίδα http://www.e-tipos.com/newsitem?id=25803